واکاوی مسئله اروندرود و تاریخ مناقشات ایران و عراق در پرتو حقوق بین‌الملل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه خوارزمی

2 دکتری علوم سیاسی و استاد دانشگاه

3 کارشناس ارشد دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

این پژوهش با تکیه بر اصول و مبانی حقوق بین‌الملل به­دنبال طرح این مسائل است که اختلافات مرزی و تنش بر سر اروندرود میان دو کشور ایران و عراق از کجا شروع، و به کجا ختم شده و پیامدها و هزینه‌های این اختلافات برای ایران چه بوده است؛ عدم رعایت موازین حقوق بین‌الملل و مسئولیت اختلافات و هزینه‌ها بر عهده کدام کشور است و نهایتاً سیاستها و راهبردهای ایران در مقابل اقدامات نابخردانه عراق در این زمینه چه بوده است. در این ارتباط، پژوهش به روش تحلیلی ـ توصیفی این هدف را دارد که نشان دهد سرانجام این مسئله به کجا ختم شده و احیاناً چه پیامدها و نتایجی برای منافع ایران داشته است؛ در صورت ادعای دوباره عراق و نقض توافقنامه 1975 چه تمهیداتی درنظر گرفته شده؛ چرا که هم تجربه‌ای برای سیاستمدارن ایران اسلامی و هم درسی برای دیگر همسایگان است.

کلیدواژه‌ها


اقتداری، احمد (1374)، خوزستان و کهکیلویه و ممسنی، تهران: انتشارات انجمن آثار ملی.
آصفی، حمدالله؛ فرشادگهر، ناصر (1384)، راژمان حقوقی اروندرود، زمینه‌ای برای پیروزی حقوق بین‌الملل و انگیزه‌ای برای همبستگی، فصلنامه سیاسی ـ اقتصادی، ش 83.
آصفی، حمدالله؛ فرشادگهر، ناصر (1367)، فسخ یکجانبه عهدنامه 1975 از سوی عراق، نقش پژوهش در بازسازی، شیراز.
بیگدلی،  محمدرضا (1365)، نگرشی اجمالی بر حقوق جنگ، مجله حقوقی، ش 6.
جعفری­ولدانی، اصغر (1392)، نقش قدرتهای بزرگ در تحدید مرزهای ایران و عراق (با تأکید بر بریتانیا)، فصلنامه تاریخ روابط خارجی، س چهاردهم، ش 56.
جعفری­ولدانی، اصغر (1365)، نگرشی به عهدنامه 1975 ایران و عراق، مجله حقوقی، ش پنجم.
دفتر حقوقی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران (1361)، تحلیلی بر جنگ تحمیلی رژیم عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات وزارت امورخارجه.
روزنامه وزارت دادگستری (بی‌تا)، قانون عهدنامه مربوط به مرز دولتی و حسن همجواری بین ایران و عراق، وزارت دادگستری، س32، ش 9189.
روحانی، حسن (1388)، آشنایی با کشورهای اسلامی، ج ۱، تهران: نشر مشعر.
روسو، شارل (1347)، حقوق بین‌الملل عمومی، ترجمه: محمد علی حکمت، تهران: دانشگاه تهران، ج دوم.
عقیلی، مسلم (1359)، اختلاف ایران و عراق در خصوص حق حاکمیت و حقوق کشتیرانی، تهران: چاپخانه سپهر.
عنایت، سیدحسین (1360)، نگاهی به عهدنامه 1975 الجزایر، روزنامه اطلاعات، ش 163، 19 فروردین.
فرشادگهر، ناصر (1366)، نظام حقوقی رودهای بین‌المللی اروندرود، دفتر مطالعات سیاسی وزارت امور خارجه.
کسروی، سیداحمد (1362)، تاریخ پانصد ساله خوزستان، تهران: انتشارات خواجو.
گرانتوسکی. آ و دیگران (1359)، تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز، ترجمه: کیخسرو کشاورزی، تهران: انتشارات پویش.
مصفا، نسرین و دیگران (1365)، مفهوم تجاوز در حقوق بین‌الملل، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
نقی‌زاده، سیدحسن (1349)، از پرویز تا چنگیز، تهران: انتشارات فروغی.
نیرومندفرد، فریبا؛ شهیدی، علی (1397)، هیدروپلیتیک ایران و عراق و بهینه کردن مصرف آبهای مشترک مرزی، فصلنامه سیاست جهانی، دوره هفتم، ش دوم.
وزارت امور خارجه (1353)، روابط خارجی ایران در سال 1352، تهران: انتشارات و اسناد وزارت امور خارجه. 
اطلاعات، ش 18863، 9 مهرماه 1368، ص 1.
کیهان، ش 13374، 28 تیرماه 1367، ص 10.
Aaron.y.Zelin, (2014) “War between ISIS and al-Qaeda for Supremacy of the Global Jihadist Movement”, the Washington For Near East Policy, Vo.20,June 2014.
Exclusive with Bashar Asad,Syrian President (2018) UTF-8-b-2Ipzinix 24zZhyDZiCD yitub M2ybyrgm HINiq, https://kuliner.sukabumilive.co.id/2019/04/03/syrian.
Tomasek Robert D. (1976) “The resolution of major controversies between Iran and Iraq”, World Affairs, Vol. 139, No. 3 (Winter 1976/77), pp. 206-23.
 Tripp Charles (2002) “A History of Iraq”, Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-52900-6.
U.N.Document, (1980) at: Https://Research.Un.org/En/Docs/ga/Quick/Regular, S/PV.226,17Nov.
Yearbook of United Nations (1968) at: https://issuu.com/unpublications/ .docs/yearbook_of_the_united_nations, pp.843-848.