مدیریت و فرماندهی هاشمی رفسنجانی درجنگ تحمیلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی

چکیده

یکی از زوایای مهم و در عین حال کمتر توجه‌شده تاریخنگاری جنگ ایران و عراق، بررسی نقش فرماندهان در مدیریت و تصمیم­گیری­های راهبردی جنگ است. تصمیم­گیری راهبردی در دوره جنگ تحمیلی، یکی از خطیرترین نوع تصمیمات نظامی ـ سیاسی بود که می­توانست بر مسیر انقلاب و نتیجه جنگ تأثیر بگذارد؛ لذا در این تحقیق به نقش مدیریتی و فرماندهی هاشمی رفسنجانی در دو مقطع از جنگ، یکی در سال 1362 به‌عنوان فرمانده­ ادامه‌دهنده والفجر­ها و دیگر جانشین فرمانده کل قوا در سال 1367 پرداخته شد. هدف تحقیق پاسخگویی به این پرسش اساسی است که دلایل و ضرورت انتصاب هاشمی­رفسنجانی از سوی امام­خمینی در دو مقطع از جنگ چه بود و چه تأثیری در تصمیمات راهبردی تداوم جنگ و پذیرش قطعنامه 598 داشت. مدعای پژوهش بر حفظ نظام و حل جنگ از مسیر سیاسی است. روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی و شیوه جمع­آوری داده­ها میدانی و اسنادی است.

کلیدواژه‌ها


احمدی، حمید (1383). درس تجربه (خاطرات ابوالحسن بنی­صدر). آلمان: انتشارات انقلاب اسلامی.
اردستانی، حسین (1379). تجزیه و تحلیل جنگ ایران و عراق. تهران: مرکز اسناد تحقیقات دفاع­مقدس.
اردستانی، حسین (1376). تجزیه و تحلیل جنگ ایران و عراق. ج 3. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران.
بشیری، عباس (1393). انقلاب در بحران (کارنامه و خاطرات سالهای 1359 تا 1367 اکبر هاشمی‌رفسنجانی). تهران: نشر معارف انقلاب.
بوتول، گاستون (1396). جامعه­شناسی جنگ. ترجمه هوشنگ فرخجسته. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
پیررزو، نیکولاس­الیوت (2015). The Iran-Iraq War، جنگ ایران ـ عراق. انتشارات دانشگاه هاروارد.
جفری­ام­الیوت، رابرت­رجینالد (1373). فرهنگ اصطلاحات سیاسی. ترجمه میرحسین رئیس­زاده. تهران: انتشارات معین.
درودیان، محمد (1391). سیری در جنگ ایران و عراق. تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع‌مقدس.
درودیان، محمد (1394). تجزیه و تحلیل جنگ ایران و عراق. درآمدی بر یک نظریه. تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع­مقدس.
درودیان، محمد (1386). نقد و بررسی جنگ ایران و عراق. گزینه­های راهبردی جنگ. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ.
رضایی­میرقائد، محسن (1374). درسهای تجزیه و تحلیل جنگ ایران و عراق. تهران: دانشکده فرماندهی و ستاد سپاه، دوره عالی جنگ.
رضایی، محسن (1390). جنگ به روایت فرمانده. تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع‌مقدس.
السامرایی، وفیق ( 1388). ویرانیدروازهشرقی. ترجمه عدنان قارونی. تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع­مقدس.
امام‌خمینی، روح‌الله،(1378). صحیفه امام تهران: مؤسسه تنظیم و نشرآثار امام­خمینی (س).
علایی، حسین (1395). تاریخ تحلیلی جنگ ایران و عراق. تهران: انتشارات مرز بوم..
علایی، حسین (1395). تاریخ تحلیلی جنگ ایران و عراق. تهران: انتشارات مرز و بوم.
اسناد اطلاعاتی دفاع­مقدس. سند شماره 0146. کد s-1985. آرشیو موزه انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس.
اسناد اطلاعاتی دفاع­مقدس. سند شماره 033746. کد s-1985. آرشیو موزه انقلاب اسلامی و دفاع­مقدس.
اسناد اطلاعاتی دفاع­مقدس. سند شماره 056651. کد s-1985. آرشیو موزه انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس.
اسناد اطلاعاتی دفاع­مقدس. سند شماره 283088. کد s-1985. آرشیو موزه انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس.
اسناد اطلاعاتی دفاع­مقدس. سند شماره 34080. کد s-1985. آرشیو موزه انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس.
اسناد اطلاعاتی دفاع­مقدس. سند شماره 34476. کد s-1985. آرشیو موزه انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس.
اسناد اطلاعاتی دفاع­مقدس. سند شماره 34733. کد s-1985. آرشیو موزه انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس.
اسناد اطلاعاتی دفاع­مقدس. سند شماره 40196. کد s-1985. آرشیو موزه انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس.
اسناد اطلاعاتی دفاع­مقدس. سند شماره 40296. کد s-1985. آرشیو موزه انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس.
اسناد اطلاعاتی دفاع­مقدس. سند شماره 40657. کد s-1985. آرشیو موزه انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس.
اسناد اطلاعاتی دفاع­مقدس. سند شماره 49020. کد s-1985. آرشیو موزه انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس.
اسناد وزارت  امورخارجه. سند شماره 18534. کد .s-1986آرشیو موزه انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس.
اسناد وزارت امورخارجه. سند شماره 2348. کد s1986. آرشیو موزه انقلاب اسلامی و دفاع­مقدس.
اسناد وزارت امورخارجه. سند شماره 3865. کد s-1986. آرشیو موزه انقلاب اسلامی و دفاع­مقدس.
انصاری، مجید (مصاحبه). 23/8/1390. تهران.
بختیاری، مسعود (مصاحبه). 16/2/1394. تهران: موزه انقلاب اسلامی و دفاع­مقدس.
توسلی، محمد (مصاحبه). 29/6/1390. تهران.
زهدی، یعقوب (مصاحبه). 25/8/1396. تهران: موزه انقلاب اسلامی و دفاع­مقدس.
غلامپور، احمد (مصاحبه). 24/12/1396. تهران: موزه انقلاب اسلامی و دفاع­مقدس.
قربانی، مرتضی (مصاحبه). 23/10/92. تهران: موزه انقلاب اسلامی و دفاع­مقدس.
الله­کرم، حسین (مصاحبه). 9/9/1393. تهران: موزه انقلاب اسلامی و دفاع­مقدس.
مرادپیری، هادی (مصاحبه). 16/2/1394. تهران: موزه انقلاب اسلامی و دفاع­مقدس.
معین­وزیری، نصرت­الله (مصاحبه). 24/12/1396. تهران: موزه انقلاب اسلامی و دفاع­مقدس.
مفید، عبدالحسین (مصاحبه). 16/2/1394. تهران: موزه انقلاب اسلامی و دفاع­مقدس.
موسوی­قویدل، سید علی­اکبر (مصاحبه). 03/03/94. تهران: موزه انقلاب اسلامی و دفاع­مقدس.
نبوی، بهزاد (مصاحبه). 6/9/1396. جماران.
روزنامه کیهان (سالهای 1358ـ1359).
روزنامه جمهوری اسلامی (سالهای 1358ـ1359).